Dit najaar zal het precies 20 jaar geleden zijn dat Telenet  werd opgericht  door een onuitgegeven groep van gemeentelijke intercommunales, publieke en private investeerders en een Amerikaanse operationele partner. Vriend en vijand is het er over eens dat Telenet er nooit was gekomen zonder de visie en de steun van de toenmalige Vlaamse regering, en in het bijzonder van minister-president Luc Van den Brande.

Het was een tijdperk dat Vlaanderen zich een zitje wilde verwerven op de snel aanstormende trein van nieuwe technologische revoluties . Het was een unieke samenwerking tussen overheid, universiteiten en publieke en private financiële  partners. Er was ook het inzicht dat de infrastructuur van de televisiekabelnetwerken kon opgewaardeerd worden om nieuwe en hoogwaardige telecommunicatiediensten in de huiskamer te brengen.  Het project sloot haarfijn aan bij het adagio van de toenmalige EU commissie die investeringen in grote infrastructuurwerken als een hefboom zag voor economische groei en welvaart. Het is meer dan ooit een brandend actueel thema. Terzelfdertijd dienden monopoliemarkten geliberaliseerd te worden, de concurrentie  diende volop te spelen, en het geloof regeerde dat zulks zou leiden tot een betere dienstverlening en goedkopere prijzen voor de consumenten. Het was een tijdperk dat Europa nog een visie had en een project voor de toekomst was.

Telenet leert ons ook dat de slaagkansen van technologie, en dus ook van ondernemingsprojecten die daarop gebaseerd zijn, zich moeilijk laten voorspellen en vaak een heel grillig parcours lopen. Wat de beste ingenieurs ook vermogen, het is uiteindelijk de consument die beslist over het lot van de technologie.  In de eerste ondernemingsplannen – midden van de jaren 90 – lag  het accent bij de stichters van Telenet heel sterk op het aanbieden van vaste (!) telefoondiensten, in concurrentie met het toenmalige monopoliebedrijf Belgacom. Maar toen Telenet vanaf 1998 met een grote gele tent in alle Vlaamse steden en gemeenten neerstreek, verdrongen grote groepen klanten, vooral ouders met opgroeiende kinderen,  zich vooral voor de kleine computerschermpjes om de allereerste bewegende videofilmpjes, met muziek, te bewonderen. YouTube was toen nog ver weg, maar het was wel duidelijk dat een heel nieuwe wereld – het internet –  open ging. Dat heette toen nog wat protserig de informatiemaatschappij, maar heeft  vandaag  een digitale revolutie teweeg gebracht die in alle economische en maatschappelijke geledingen ingrijpt.

Toen ik in het najaar van 1996 bij Telenet aan de slag ging, waren we met een 20-tal moedigen. Gemiddelde leeftijd moet ergens rond de 30 jaar zijn geweest. Het was een groepje pioniers van zeer divers pluimage dat vastbesloten was om met breedbandtechnologie de wereld, of althans toch Vlaanderen, te veroveren. Buitenstaanders die in die pioniersjaren  het bedrijf bezochten, spraken van een cultuur die het midden hield tussen de campus van een Amerikaanse high school, met een vleugje “Schalkse Ruiters” (naar het in die dagen immens populaire tv-programma van  Bart De Pauw en Tom Lenaerts). Het was ook de kracht van het Telenet-merk en logo (na 20 jaar nog altijd een lachend,  geel gezichtje). Later zelfs met een knipoogje.  De kracht van een onderneming zit in haar cultuur.

Het verhaal van Telenet maakt ook duidelijk hoe belangrijk talent is om een nieuw project op de sporen te zetten en succesvol uit te bouwen. Twintig jaar geleden kwam dat talent  automatisch terecht bij ondernemingen in Vlaanderen. Maar in een open wereld en met een nieuwe generatie is dat vandaag steeds minder evident. Wie talent – en veel ambitie -  heeft, kiest steeds vaker het internationale sop en waagt  de sprong naar Silicon Valley en het mekka van San Francisco. Waar vandaag jong Vlaams talent – Showpad en Sparkcentral bijvoorbeeld -  meteen op een internationaal podium staat en successen boekt in de hele wereld. Het is een collectieve opdracht voor overheid, ondernemers en investeerders om  niet alleen voor een goede kweekschool in eigen land te zorgen, maar ook om dat talent hier te koesteren, te laten ontbolsteren en door te groeien. In het  algemeen belang van onze economie en samenleving.

Midden jaren zeventig van de vorige eeuw werd de country rockgroep The Eagles uit Los Angeles wereldberoemd met het album ‘Hotel California’. De mannelijke groepsleden werden in één klap multimiljonair maar gingen enkele jaren later ook uit elkaar onder invloed van teveel ego’s en vooral drugs en vrouwen. De gelijknamige titelsong prijkt veertig jaar later nog steeds zeer hoog in talloze tijdloze hitlijstjes in de hele wereld. De song gaat niet over een fysiek hotel, zoals soms wel eens wordt vermoed, maar is een grote metafoor voor de levensstijl van Californië, de staat aan de westkust van de Verenigde Staten. Tot op vandaag blijven velen die Californische droom koesteren. Ook in ondernemerskringen bij ons.

In het bijzonder het technologiecentrum Silicon Valley is vandaag voor vele jongeren, ook in ons land, een grote bron van inspiratie. De mythevorming rond bedrijven als Apple, opgericht in het jaar dat ‘Hotel California’ op de markt kwam, en recenter Facebook, Google, Tesla of AirBnB, zijn daaraan uiteraard niet vreemd. Deze jonge ondernemers hopen hun ideeën en talenten ten gelde te maken in Californië. Het lijken wel de moderne goudzoekers. Maar ook hele horden bedrijfsleiders uit gevestigde sectoren hebben de voorbije jaren een bezoek gebracht aan Silicon Valley, om er de toekomst vandaag al te proeven. Initiatiefnemers van deze groepsreizen Peter Hinssen en Steven Van Belleghem zijn zelfs uitgegroeid tot ware evangelisten en schrijven hun indrukken weer in een boek dat in het najaar verschijnt. Het idee van Vlaamse ondernemers voor het “Embracelet’ uurwerk waarmee senioren langer zelfstandig kunnen leveren (DS 23 maart) zag het levenslicht tijdens zo’n trip naar Californië.

Maar Californië is niet alleen een economische en technologisch mekka. Het staat ook bekend als een van de meest progressieve staten van de VS. En dat blijft voor ondernemers niet alleen bij een geloofsbelijdenis. Het grootste beursgekapitaliseerde bedrijf in de wereld, Apple, wordt vandaag geleid door Tim Cook, die zich vorig jaar publiek heeft geout als homo. Medewerkers van Apple nemen al vele jaren actief deel aan de gay parade in San Francisco. Cook zelf sprak zich vorige week in een mededeling nog zeer kritisch uit over pogingen van conservatieven om de holebirechten in de VS terug te schroeven. Bedrijfsleiders die zich maatschappelijk engageren is sinds enkele jaren een veel voorkomend verschijnsel. In vele gevallen gaat het om goed bedoeld altruïsme of modern mecenaat. Maar het is zelden vertoond dat een bedrijfsleider zich zo uitgesproken mengt in een politiek en maatschappelijk debat, met een uitgesproken progressief (‘liberal’ in de Angelsaksische betekenis van het woord) standpunt.

Het is wellicht een van de grootste paradoxen van Californië. Hier kan een ongebreideld geloof in vrij ondernemerschap, probleemloos samengaan met zeer progressieve ethische en maatschappelijke stellingnamen. Het is een breuk met de traditionele maatschappelijke opdeling in de Westerse wereld van de vorige eeuw, waarbij economisch liberalisme meestal samen ging met maatschappelijke conservatisme, en waarbij progressieve ideeën samenvielen met een linkse, etatistische visie op de samenleving. De onderstroom in Californië verzoent het vrije markt denken met een grote breeddenkendheid op ethisch vlak. Sommigen gewagen in dat verband van een Californische ideologie.

De informatie en communicatietechnologie is het sluitstuk van deze ideologie. Het is beslist geen toeval dat in Californië grote multinationale ondernemingen in hun communicatie al vele jaren der blozen een discours hanteren waarin ze een ‘revolutie’ aankondigen of de wereld willen gaan veranderen. Een discours dat zo lijkt weggeplukt uit de hippie tegencultuur van de jaren 1960 die hoogtij vierde in San Francisco, de culturele hoofdstad van Californië (“Be sure to wear some flowers in your hair’). Apple is op dat vlak al altijd een pionier geweest. Of waar commerciële massamedia, zoals Facebook en Twitter, zonder verpinken zichzelf aanprijzen als ‘sociale’ media. Die Californische ideologie verzoent naadloos de hippiecultuur met een radicaal geloof in vrij ondernemerschap.

In hun ‘Hotel California’ zingen The Eagles enigmatisch ‘You can check out any time you like, but you can never leave’. En dat geldt vandaag meer dan ooit voor grote groep jonge ondernemers die aan de Westkust van de VS hun geluk gaan zoeken. Californië laat een mens nooit helemaal los. En niet alleen in de muziek.

Fons Van Dyck

Managing director bij Think BBDO

Ga je graag met Fons in discussie over deze column? Aarzel niet om BBDO te contacteren

Lees je graag meer artikels van onze collega’s? Volg ons via @BBDOBelgium